Błąd medyczny to zawinione przez lekarza lub pielęgniarkę działanie lub zaniechanie w leczeniu pacjenta sprzeczne z aktualną wiedzą medyczną, np: postawienie przez lekarza błędnej diagnozy, uszkodzenie przy zabiegu innego organu niż operowany na skutek niedbalstwa zespołu operacyjnego, pozostawienie w organizmie elementu narzędzia chirurgicznego, zakażenie pacjenta, przeprowadzenie zabiegu bez zgody pacjenta.
O pojęciu błędu medycznego pisałem już na tym blogu w artykułach: Definicja błędu medycznego , Błąd diagnostyczny , Błąd terapeutyczny i Błąd lekarski a niepowodzenie lekarskie.
W tym artykule omówię pojęcie błędu lekarskiego na podstawie wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 21 stycznia 2016 r., wydanego w sprawie o sygnaturze akt VI Aca 322/15, w którym Sąd opisał odpowiedzialność odszkodowawczą szpitala za błąd w sztuce medycznej rozróżniając błąd lekarski od niepowodzenia medycznego oraz omówił warunki udzielenia przez pacjenta świadomej zgody na zabieg lekarski.
W powołanym wyroku Sąd Apelacyjny utrzymał w mocy wyrok Sądu I instancji oddalający powództwo pacjenta o zadośćuczynienie, odszkodowanie i rentę z tytułu błędu w sztuce medycznej, wobec ustalenia, że:
1. w trakcie leczenia pacjenta nie wystąpił błąd w sztuce medycznej, lecz źródłem szkody było rzadkie, trudne do przewidzenia powikłanie operacyjne związane z chorobą genetyczną pacjenta,
oraz
2. ryzyko wystąpienia powikłania operacyjnego – wobec wyrażenia świadomej zgody na zabieg operacyjny – ponosi pacjent, a nie szpital.
Na uwagę zasługują następujące rozważania Sądu Apelacyjnego:
Błąd w sztuce medycznej jest obiektywnym elementem winy lekarza wykonującego czynności medyczne, stanowi bowiem czynność lub zaniechanie lekarza, niezgodną z nauką medycyny w zakresie dla lekarza dostępnym . W każdej zatem sytuacji kiedy zabieg wykonywany jest wadliwie, niezgodnie z zasadami sztuki medycznej stanowi on delikt, który uzasadnia odpowiedzialność lekarza ewentualnie szpitala a w którym lekarz jest zatrudniony;
Pojęcie winy lekarza przy wykonywaniu zabiegu medycznego powinno być interpretowane w sposób szczególny, przy czym na pojęcie to składają się dwa elementy : obiektywny i subiektywny. Pierwszy z nich oznacza bezprawność działania, czyli zachowanie sprawcy szkody musi naruszać konkretne reguły postępowania, nakazy lub zakazy. Element subiektywny oznacza wadliwość zachowania sprawcy związany z elementami przewidywania i momentem woli. (…) O zawinieniu lekarza może decydować nie tylko zarzucenie mu braku wystarczającej wiedzy i umiejętności praktycznych, odpowiadających aprobowanemu wzorcowi należytej staranności, ale także niezręczność i nieuwaga w przeprowadzonym zabiegu, jeżeli oceniając obiektywnie nie powinny one wystąpić w konkretnych okolicznościach. Nie chodzi zatem o staranność wyższą od przeciętnej, lecz o wysoki poziom przeciętnej staranności każdego lekarza jako staranności zawodowej”;
„(…) lekarz ma obowiązek poinformować pacjenta o dających się przewidzieć następstwach zastosowania czynności medycznych, aby mógł on podjąć świadomą decyzję udzieloną pozytywnie. (…) lekarz nie ma obowiązku informowania o wszystkich możliwych następstwach zabiegu, łącznie z ich opisem, ale o dających się przewidzieć skutkach ubocznych, które są zwykle skutkiem zabiegu, w szczególności jeśli da się je przewidzieć”;
„(…) zarówno informacja, jak i formularz zgody nie może być rozrośnięty do granic absurdu, zawierając wiadomości na temat wszystkich możliwych objawów następstw zabiegu. Wystarczające jest ogólne określenie rodzaju możliwych następstw zabiegu oraz wskazanie ich wpływu na prawidłowe funkcjonowanie organizmu”;
” Obowiązek informacji uregulowany w art. 31 ust. 1 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty obejmuje normalne, przewidywalne, choćby nawet występujące rzadko, ale niedające się wykluczyć, następstwa zabiegu operacyjnego (…) nie oznacza to, by informacja miała zawierać wszystkie możliwe zastępstwa zabiegu, nawet nietypowe i nieobjęte normalnym ryzykiem podejmowanego zabiegu, które mogą wystąpić w szczególnych wypadkach powikłań„.